Bólusetning

Bólusetning verndar fólk gegn alvarlegum og lífshættulegum smitsjúkdómum, svo sem inflúensa (flensa), barnaveiki, stífkrampi, kíghósti, mislingar, hettusótt, rauðir hundar (þýskir mislingar), meningókokka sjúkdómur, ífarandi lungnabólgusjúkdómur og lömunarveiki.

Árlega stöðvar bólusetning 2,7 milljónir manna um allan heim frá því að fá mislinga, ein milljón frá því að fá kíghósta og tvær milljónir barna frá því að fá stífkrampa (1).

Hér áður fyrr létust margir af völdum sjúkdóma sem nú er hægt að koma í veg fyrir með bólusetningu. Einnig var algengt að fólk þjáðist af sjúkdómstengdum fylgikvillum, svo sem blindu vegna mislinga og börn sem fæddust heyrnarlaus, með drer eða námsörðugleika vegna þess að mæður þeirra fengu rauða hunda á meðgöngu. Lömunarveiki - eins og margir fæddir á sjöunda áratugnum muna - var áður helsta orsök dauða, lömunar og ævilangrar fötlunar í Evrópu og öðrum svæðum.

This video is available in 24 EU languages. Turn on subtitles in your language.

Hversu smitandi eru mismunandi sjúkdómar?

how contagious measles is
Mislingar

Mislingar

12-18 manns

Punkturinn fyrir miðju táknar einn einstakling sem sýktur er af sjúkdómi. Tengdu punktarnir gefa til kynna hámarks- og lágmarksfjölda áður ósýktra og óbólusettra einstaklinga sem gætu smitast af einstaklingi með sjúkdóminn. Þetta sýnir bæði íhaldssamt mat (innri hringur, dekkri punktar) og hámarksmat (ytri hringur, ljósari punktar).

how contagious mumps is
Hettusótt

Hettusótt

4-7 manns

Punkturinn fyrir miðju táknar einn einstakling sem sýktur er af sjúkdómi. Tengdu punktarnir gefa til kynna hámarks- og lágmarksfjölda áður ósýktra og óbólusettra einstaklinga sem gætu smitast af einstaklingi með sjúkdóminn. Þetta sýnir bæði íhaldssamt mat (innri hringur, dekkri punktar) og hámarksmat (ytri hringur, ljósari punktar).

how contagious pertussis is
Kíghósti

Kíghósti

12-17 manns

Punkturinn fyrir miðju táknar einn einstakling sem sýktur er af sjúkdómi. Tengdu punktarnir gefa til kynna hámarks- og lágmarksfjölda áður ósýktra og óbólusettra einstaklinga sem gætu smitast af einstaklingi með sjúkdóminn. Þetta sýnir bæði íhaldssamt mat (innri hringur, dekkri punktar) og hámarksmat (ytri hringur, ljósari punktar).

how contagious rubella is
Barnaveiki/Rauðir hundar

Barnaveiki/Rauðir hundar

6-7 manns

Punkturinn fyrir miðju táknar einn einstakling sem sýktur er af sjúkdómi. Tengdu punktarnir gefa til kynna hámarks- og lágmarksfjölda áður ósýktra og óbólusettra einstaklinga sem gætu smitast af einstaklingi með sjúkdóminn. Þetta sýnir bæði íhaldssamt mat (innri hringur, dekkri punktar) og hámarksmat (ytri hringur, ljósari punktar).

how contagious influenza is
Inflúensa

Inflúensa

1-4 manns

Punkturinn fyrir miðju táknar einn einstakling sem sýktur er af sjúkdómi. Tengdu punktarnir gefa til kynna hámarks- og lágmarksfjölda áður ósýktra og óbólusettra einstaklinga sem gætu smitast af einstaklingi með sjúkdóminn. Þetta sýnir bæði íhaldssamt mat (innri hringur, dekkri punktar) og hámarksmat (ytri hringur, ljósari punktar).

Heimild: Plotkin S, Orenstein W, Offit P. Vaccines.

Fifth Edition 2008, Elsevier Inc.

Bólusetning hjálpar til við að koma í veg fyrir útbreiðslu sjúkdóma í samfélögum. Þegar stórt hlutfall íbúa er bólusett breiðast smitsjúkdómar ekki eins auðveldlega út. Þetta er þekkt sem 'samfélagslegt ónæmi' (einnig nefnt 'hjarðónæmi'). Bólusetning getur útrýmt sjúkdómum eða fækkað nýjum tilfellum verulega.

Þökk sé bólusetningu:

  • bólusótt hefur nú verið útrýmt um allan heim;
  • lömunarveiki breiðist ekki lengur út í flestum heimshlutum, þar á meðal í Evrópu.

Bólusetning kemur einnig í veg fyrir myndun ákveðinna tegunda forkrabbameins vaxta og krabbameina, til dæmis:

  • bólusetning gegn HPV veirunni getur hjálpað til við að koma í veg fyrir leghálskrabbamein og önnur krabbamein af völdum HPV sýkingar;
  • bólusetning gegn lifrarbólgu B getur hjálpað til við að koma í veg fyrir krabbamein í lifur af völdum langvarandi lifrarbólgu B sýkingar.

Bólusetningaráætlanir hafa víðtækari samfélagslegan ávinning. Þeir hjálpa til við að draga úr félagslegum, sálrænum og fjárhagslegum byrðum sjúkdóma á fólk og stjórnvöld, draga úr þrýstingi á heilbrigðiskerfi og félagslega umönnunarkerfið og gera fólki kleift að stunda nytsamleg athæfi þ.m.t. menntun og atvinnu.

Bólusetning er besta leiðin til að öðlast ónæmi gegn sjúkdómum sem hægt er að koma í veg fyrir með bólusetningum, öfugt við ónæmi sem fæst með því að fá sjúkdóminn. Bólusetning kemur í veg fyrir að fólk fái einkenni sjúkdómsins, sem getur verið alvarleg.

--------------------------------------------------------------------

Heimildir:

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_18_3458

Hvenær á að bólusetja

Finndu innlendar bólusetningaráætlanir fyrir ESB/EES lönd sem bjóða upp á bólusetningar fyrir tiltekinn aldur og íbúa.

Page last updated 11 ágú 2020