Hvernig virkar bóluefni

Bólusetningar virka með því að kenna ónæmiskerfinu hvernig á að berjast gegn sjúkdómi ef það kemst í snertingu við hann. Þetta dregur mjög úr hættu á að veikjast alvarlega eða dreifa sjúkdómi til annarra Bóluefni geta verndað gegn einum eða fleiri sjúkdómum. Stundum er hægt að gefa mörg bóluefni í einu til að vernda gegn nokkrum sjúkdómum.

Bóluefni geta verið vörn gegn einum eða fleiri sjúkdómum. Stundum er hægt að gefa mörg bóluefni í einu til að vernda gegn nokkrum sjúkdómum.

Flest bóluefni innihalda veikt eða óvirkt form veiru eða bakteríu, eða lítinn hluta hennar, sem kallast mótefnavaki.

Þegar einstaklingur lætur bólusetja sig greinir ónæmiskerfið mótefnavakann sem aðskotaefni. Þetta virkjar ónæmisfrumur til að framleiða mótefni og búa til minni um veiruna eða bakteríuna. 

Síðar, ef einstaklingurinn kemst í snertingu við raunverulega veiruna eða bakteríuna, mun ónæmiskerfið muna það og framleiða rétt mótefni og virkja réttu ónæmisfrumur fljótt, til að drepa veiruna eða bakteríuna. Það ver einstaklinginn gegn sjúkdómnum.

Aftur á móti getur fólk sem verður ónæmt af því að fá raunverulegan sjúkdóm dreift honum til annarra og sett sig í hættu á alvarlegum fylgikvillum sjúkdómsins.

Vörn

Mismunandi bóluefni veita mismunandi mikla vernd. Lengd verndar er breytileg eftir sjúkdómnum. Sum bóluefni geta aðeins varið gegn sjúkdómi í stuttan tíma og geta þurft endurbólusetningu, en hjá öðrum getur ónæmið varað út ævina.

Bóluefni ver ekki aðeins fólkið sem fær bóluefnið. Það verndar einnig óbólusett fólk í samfélaginu óbeint með því að draga úr hættu á smiti. Þetta er þekkt sem samfélagslegt ónæmi (einnig nefnt hjarðónæmi).

Íhlutir

Auk eins eða fleiri mótefnavaka er einnig hægt að bæta öðrum íhlutum við til að halda bóluefninu stöðugu og virku. Eftirlitsstofnanir ganga úr skugga um að allir þessir þættir séu öruggir.

Slíkar íhlutir eru meðal annars:

• stöðugleikaefni: til að halda íhlutum bóluefnis stöðugum;
• hjálparefni: þau bæta ónæmissvörun við bóluefninu með því að gera viðbrögðin sterkari, hraðari og viðvarandi með tímanum – dæmi um þetta er ál;
• burðarefni: þetta eru óvirk innihaldsefni, eins og vatn eða natríumklóríð (salt), svo og rotvarnar- eða stöðugleikaefni sem hjálpar bóluefninu að halda sér óbreyttu meðan á geymslu stendur og heldur því virku.

Í sumum tegundum bóluefna gæti líka verið snefilmagn af öðrum efnum sem notuð eru í framleiðsluferlinu, svo sem albúmín (prótein sem finnst í eggjum) eða neómýsín (sýklalyf). Ef þessi efni geta valdið viðbrögðum hjá viðkvæmum einstaklingum eða ofnæmissjúklingum er tilvist þeirra lýst í upplýsingum sem veittar eru heilbrigðisstarfsmönnum og sjúklingum.

Tegundir bóluefna