COVID-19
Wat is COVID-19?
COVID-19 is de ziekte die wordt veroorzaakt door SARS-CoV-2 (ernstig acuut respiratoir syndroom coronavirus-2). SARS-CoV-2 is een nieuwe stam van het coronavirus. Deze werd in december 2019 voor het eerst bij de mens vastgesteld.
Er zijn veel verschillende soorten coronavirussen. Coronavirussen worden meestal van dier op dier overgedragen, maar kunnen soms ook op de mens worden overgedragen.
De huidige uitbraak van COVID-19 begon eind 2019; de uitbraak werd op 11 maart 2020 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tot pandemie verklaard [1].
Het is de eerste pandemie die door een coronavirus wordt veroorzaakt.
Wat zijn de symptomen van COVID-19?
De voornaamste symptomen van COVID-19 zijn:
- koorts,
- hoesten,
- algemene zwakte of vermoeidheid,
- verandering of verlies van smaak- of reukvermogen,
- keelpijn,
- hoofdpijn,
- spierpijn,
- diarree.
De ernst van de ziekte varieert sterk van persoon tot persoon.
Sommige personen met COVID-19 zijn asymptomatisch. Dit betekent dat de symptomen bij hen helemaal afwezig zijn.
In ernstige gevallen kunnen de volgende symptomen optreden:
- moeite met ademen of kortademigheid,
- verwardheid,
- pijn op de borst.
Personen met ernstige symptomen kunnen gespecialiseerde medische zorg en ondersteuning nodig hebben.
De toestand van de patiënt kan snel verslechteren. Vaak gebeurt dit tijdens de tweede week van de ziekte.
Sommige personen met COVID-19 moeten helaas worden opgenomen in het ziekenhuis. Enkelen onder hen kunnen zelfs intensieve zorg nodig hebben, soms gedurende een langere periode.
Welke complicaties kunnen zich voordoen bij COVID-19?
Personen met ernstige symptomen aan de luchtwegen kunnen beademing (mechanische beademing) nodig hebben. Daardoor kunnen zij vatbaarder worden voor het oplopen van een infectie naast COVID-19, zoals een longontsteking.
Sommige COVID-19-patiënten hebben ook een verhoogd risico op complicaties als gevolg van bloedstollingen, zoals een beroerte of een hartaanval.
Daarnaast kunnen patiënten soms te maken krijgen met symptomen aan het zenuwstelsel. Deze kunnen tijdelijke persoonlijkheids- of bewustzijnsveranderingen omvatten.
De waarschijnlijkheid van opname in het ziekenhuis is groter bij ouderen, met name personen ouder dan 60 jaar en personen met onderliggende aandoeningen.
Het risico op overlijden aan COVID-19 is over het algemeen laag, maar hoger dan bij griep. Het overlijdensrisico is hoger bij ouderen en personen met chronische ziekten of onderliggende aandoeningen.
Wat is post-COVID-19-syndroom of langdurige (long) COVID?
Een klein aantal patiënten houdt langdurige klachten na een SARS-CoV-2-besmetting. Dit wordt post-COVID-19-syndroom of langdurige (long) COVID-19 genoemd.
Post-COVID-19-syndroom komt voor bij patiënten van alle leeftijden, onder wie personen die slechts milde symptomen hadden na de besmetting met COVID-19.
De symptomen zijn onder meer:
- verlies van reuk- of smaakvermogen,
- vermoeidheid,
- algemene zwakte,
- kortademigheid,
- cognitieve stoornissen.
Er is geen test om post-COVID-19-syndroom te diagnosticeren en symptomen kunnen weken, maanden of langer aanhouden. Er is momenteel geen behandeling voor deze aandoening, maar er zijn aanwijzingen dat het minder waarschijnlijk is dat personen die tegen COVID-19 zijn gevaccineerd, melding maken van symptomen die verband houden met post-COVID-19-syndroom.
Hoe verspreidt COVID-19 zich?
De verspreiding van het virus SARS-CoV-2 van persoon tot persoon vindt hoofdzakelijk plaats via minuscule deeltjes die in de lucht vrijkomen wanneer een besmette persoon ademt, en meer nog wanneer deze praat, zingt, roept, niest, hoest, enz. Deze deeltjes kunnen vervolgens in de directe nabijheid van andere personen komen (doorgaans binnen twee meter afstand), die ze kunnen inademen.
Grotere deeltjes (druppels) kunnen ook op oppervlakken terechtkomen waarmee andere personen in aanraking komen. Die personen kunnen dan het virus via hun handen oppikken en besmet raken wanneer zij hun neus, mond of ogen aanraken. Het virus kan enkele uren overleven op oppervlakken zoals koper of karton en kan enkele dagen overleven op oppervlakken van plastic en roestvrij staal.
De transmissie van besmette personen op anderen kan plaatsvinden twee dagen voordat de besmette persoon symptomen begint te vertonen. Een besmette persoon zal gemiddeld tot vijf andere personen besmetten wanneer zij geen maatregelen nemen om de verspreiding tegen te gaan.
Na de besmetting duurt het gewoonlijk vijf tot zes dagen voordat iemand symptomen begint te vertonen. Deze periode kan echter variëren van één dag tot twee weken.
Wie loopt risico op een COVID-19-infectie?
Iedereen loopt het risico om besmet te raken met COVID-19.
Sommige bevolkingsgroepen hebben echter een verhoogd risico op een ernstig beloop. Dit geldt onder meer voor personen ouder dan 60 jaar, zwangere vrouwen en personen met onderliggende aandoeningen, zoals:
- obesitas,
- hoge bloeddruk,
- diabetes,
- hartziekte,
- chronische aandoeningen van longen en luchtwegen,
- aandoeningen aan het zenuwstelsel,
- een verzwakt immuunsysteem.
De symptomen bij ouderen zijn doorgaans ook ernstiger dan bij kinderen. Toch geven ook kinderen het virus door aan anderen en sommige kinderen krijgen een ernstig beloop.
In drukke binnenruimten kan COVID-19 zich snel verspreiden: er zijn grote uitbraken geweest in gevangenissen, asielzoekerscentra en voedselverwerkende bedrijven.
Verder is het mogelijk dat koude of vochtige lucht de kans op overdracht van het virus van de ene persoon op de andere vergroot.
Hoe kan COVID-19 worden voorkomen?
De meest doeltreffende manier om COVID-19 te voorkomen is vaccinatie – in combinatie met maatregelen zoals een mondkapje dragen en fysiek afstand houden. Bij gevaccineerde personen is het minder waarschijnlijk dat zij een ernstig beloop krijgen of in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Daarom dringen de volksgezondheidsinstanties bij alle personen die hiervoor in aanmerking komen, erop aan zich zo snel mogelijk volledig te laten vaccineren tegen COVID-19. Lees meer over COVID-19-vaccins.
Fysiek afstand houden van anderen, binnenruimten goed ventileren en een mondkapje dragen zijn maatregelen die helpen om de verspreiding tegen te gaan.
Vaak de handen wassen met water en zeep of op alcohol gebaseerde oplossingen gebruiken helpt eveneens om te voorkomen dat het virus van de handen via ogen, neus of mond het lichaam binnendringt. Zie voor meer informatie: Infografiek: Niet-farmaceutische maatregelen.
Hoe wordt COVID-19 behandeld?
Er komen nu geneesmiddelen voor de behandeling van COVID-19 beschikbaar die zich rechtstreeks op het virus richten. Deze worden echter voornamelijk gebruikt om een ernstig beloop bij hoogrisicogroepen te voorkomen.
Voor de meeste patiënten met een ernstig beloop is de voornaamste behandeling het bieden van ondersteunende zorg (bijv. zuurstoftherapie en vochtbehandeling), die vaak zeer doeltreffend is.
Ga voor de meest recente informatie over COVID-19-behandelingen naar de website van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA): Behandelingen voor en vaccins tegen COVID-19 of de website van de Europese Commissie: Behandeling van COVID-19 (europa.eu)
Nadere informatie
--------------------------------------------------------------------
Referentie:
(1) Inleidende opmerkingen van de directeur-generaal van de WHO tijdens de persconferentie over COVID-19 van 11 maart 2020. Beschikbaar op het adres: https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020
NB: Dit informatieblad is bedoeld als algemene informatie en mag niet worden gebruikt ter vervanging van de individuele deskundigheid en beoordeling van een zorgprofessional.
COVID-19-vaccins
Kom meer te weten over hoe COVID-19-vaccins werken, de ontwikkeling en goedkeuring ervan en hoe de veiligheid ervan wordt gemonitord.