Meningókokkasjúkdómur
Hvað er meningókokkarsjúkdómur?
Meningókokkasjúkdómur er alvarleg bakteríusýking af völdum Neisseria meningitidis bakteríunnar. Þessi tegund baktería getur valdið alvarlegum sjúkdómum eins og heilahimnubólgu (bólga í himnunum í kringum heila og mænu) og blóðeitrun (blóðsótt). Meningókokkasjúkdómur getur þróast hratt og getur orðið lífshættulegur ef hann er ekki meðhöndlaður strax.
Í ESB/EES eru um 3000 tilfelli tilkynnt á hverju ári að meðaltali, þó þeim hafi fækkað meðan á heimsfaraldri stóð. Af þeim er sjúkdómurinn banvænn í um 10 % tilfella.
Hver eru einkenni meningókokkarsjúkdóms?
Einkenni meningókokkasjúkdóms geta verið mismunandi, en þau fela oft í sér:
- hita
- alvarlegan höfuðverk
- stífan háls
- ógleði og uppköst
- viðkvæmni fyrir ljósi
- rugl eða breytt andlegt ástand
- útbrot (rauð eða fjólublá útbrot sem hverfa ekki þegar pressað er)
- hraða öndun
- kaldar hendur og fætur
Það er mikilvægt að hafa í huga að ekki munu allir einstaklingar með meningókokkasjúkdóm sýna öll þessi einkenni.
Hverjir eru fylgikvillar meningókokkasjúkdóms?
Meningókokkasjúkdómur getur leitt til alvarlegra fylgikvilla, þ.m.t.:
- heilaskemmdir
- heyrnarskerðingu
- námsörðugleika
- nýrnabilun
- sýklasóttarlost
- dauða
Hvernig dreifist meningókokkasjúkdómur?
Meningókokkasjúkdómur dreifist með öndunardropum frá sýktum einstaklingi. Hægt er að losa þessa dropa með athöfnum eins og hósta, hnerri eða náinni persónulegri snertingu. Bakterían getur líka lifað skaðlaust í hálsi og nefi sumra einstaklinga, sem gerir þá að burðarberum sem geta hugsanlega dreift bakteríum til annarra.
Hverjir er í áhættu að fá meningókokkasjúkdóm?
Þó að allir geti fengið meningókokkasjúkdóm, eru ákveðnir hópar í meiri hættu, þar á meðal:
- ungbörn og smábörn
- unglingar og ungir fullorðnir
- fólk sem býr í nánu umhverfi með einhverjum sem er með sjúkdóminn
- einstaklingar með ákveðna sjúkdóma sem veikja ónæmiskerfið
- Ferðamenn sem ferðast til svæða með hátt hlutfall meningókokkasjúkdóms
Hvernig er hægt að koma í veg fyrir meningókokkasjúkdóm?
Í ESB eru mörg bóluefni leyfð til notkunar til að vernda gegn sumum tegundum (serógópum) meningókokkabaktería. Aðallega er mælt með bólusetningu fyrir ungbörn og unglinga í ESB/EES í gegnum mismunandi bólusetningaráætlanir. Mælt er með fólki á öllum aldri að láta bólusetja sig eða fá viðbótar bólusetningu. Hægt er að útfæra sérstakar ráðleggingar um bóluefni fyrir fólk í ákveðnum áhættuhópum.
Hvernig er meningókokkasjúkdómur meðhöndlaður?
Meningókokkasjúkdómur er læknisfræðilegt neyðartilvik og tafarlaus meðferð er nauðsynleg. Sýklalyf eru notuð til að meðhöndla sýkingu. Skjót læknishjálp getur verulega bætt líkurnar á jákvæðri niðurstöðu og dregið úr hættu á fylgikvillum.